Tegen het eind van het schooljaar (mei/ juni) komt de adjouring- of evaluatiefase er aan. Deze fase wordt het duidelijkst ervaren door groep 8, omdat zij van school af gaan. Maar ook voor de andere kinderen is het spannend. Hoe zou het na de zomervakantie zijn? Blijft de juf of meester wel? Komen er nieuwe kinderen in de klas? Gaan er kinderen weg? Wat wordt er precies van mij verwacht? Hoor ik er wel bij? Zullen we het goed hebben met elkaar? Het is belangrijk om hier in elke groep bij stil te staan.
‘Vitten’ en ‘klitten’
In deze fase zie je vaak dat kinderen gaan ‘vitten’ of ‘klitten’. Het vitten komt voort uit het gevoel dat afscheid nemen vanuit ruzie veel gemakkelijker is dan het voelen van het gemis. Er ontstaan meer conflicten en kinderen gaan meer mopperen over wat er allemaal niet goed is op school. Het tegenovergestelde zie je ook gebeuren, kinderen gaan steeds meer tijd samen doorbrengen, samen activiteiten doen en feestjes organiseren om het afscheid zo lang mogelijk uit te stellen.
Afscheidsrituelen zijn belangrijk in deze fase. Ze geven de kinderen de ruimte om het schooljaar goed te laten eindigen. Een ritueel is een gebruik dat steeds terugkeert bij een bepaalde gebeurtenis. In dit geval het einde van het schooljaar. Door middel van onderstaande activiteiten kun je met je groep terugblikken op het afgelopen jaar. Neem de ruimte om met elkaar te praten over afscheid nemen.
Vraag aan de kinderen van wie of wat zij al eens afscheid hebben genomen. Geef kinderen de tijd en de ruimte om hier met elkaar over te praten, in de kring, per groepje of in tweetallen. Als het te lang duurt, kom je er op een later moment op terug. Kinderen vinden het vaak prettig om ervaringen met elkaar te delen, ook al is het zwaar of verdrietig, de herkenning bij elkaar is fijn. Wees niet bang voor zware of verdrietige onderwerpen, het is belangrijk om ook daar aandacht aan te geven en met elkaar over te spreken.
Tijdens deze fase leren we de kinderen bewust omgaan met de overgang van een oude naar een nieuwe periode in de vorm van een ritueel, zodat zij dit ook in hun verdere leven kunnen toepassen. En bovendien (en minstens zo belangrijk!) creëren we zo een pedagogisch klimaat waarin de sfeer tot aan het eind van het schooljaar plezierig is.
Activiteiten voor de onderbouw
Ballonnen
Zorg voor evenveel ballonnen als er kinderen zijn. Laat kinderen (of groepjes kinderen) iets aardigs zeggen over de ander en op de nog niet opgeblazen ballon tekenen (of al iets schrijven). Je kunt ook een mooi feestelijk koord aan iedere ballon maken als afscheid met strookjes papier van elke leerling voor bijvoorbeeld de kinderen die afscheid nemen van de groep.
De gele ballon gaat op reis
Voor deze opdracht heb je het prentenboek ‘op reis met de gele ballon nodig’ van Charlotte Dematons. De kinderen krijgen aan het eind van het schooljaar allemaal een gele ballon mee naar huis. Ze krijgen daarbij de opdracht om een vakantiefoto te maken met de gele ballon. In de laatste vakantieweek krijgen ze een mail van de leerkracht met de vraag de foto’s op te sturen. Daar maakt de leerkracht een filmpje van of print de foto’s uit en hangt ze in de klas. Deze opdracht vormt dus een brug tussen de bronzen weken (eind van het schooljaar) en de gouden weken (begin van het schooljaar).
Het afsluiten van een periode
Zoals groep acht afscheid neemt via de erehaag, zo kunnen kleuters ook afscheid nemen van de onderbouw. Maak een erehaag van alle andere kinderen waar ze doorheen moeten, een hinkelpad, een hoepelspringpad, een ikea kruiptunnel en stuur op deze manier de kinderen door naar de middenbouw. Daar worden ze natuurlijk warm onthaald. Je kunt ook de gymleerkracht vragen om een mooi parcours uit te zetten in de speelzaal. Dan kunnen de kinderen daar doorheen naar groep 3.
Activiteiten voor de middenbouw
Blik terug op het afgelopen jaar
Bespreek met elkaar wat de herinneringen zijn aan het afgelopen jaar. Denk aan de seizoenen en de feesten, zoals sint en kerst. Bedenk bij elk thema 4 mooie momenten. Bij kerst hoort bijvoorbeeld: de boom versieren, kerstkaarten maken, kerstontbijt op school en liedjes zingen. Elk kind maakt een tekeningetje bij een moment. Zo maak je met elkaar een kwartetspel. Maak tijd en ruimte voor de kinderen om met elkaar in kleine groepjes het kwartetspel te spelen.
Maak een tijdlijn van het schooljaar
Bespreek met elkaar wat momenten die de groep gezamenlijk heeft beleefd. Daar worden kleine tekeningetjes van gemaakt. Die komen op de lijn van de groep. Laat daarna de kinderen vertellen over dingen die ze hebben meegemaakt dit schooljaar. Dat mogen dingen op school zijn, maar ook zaken die ze buiten school hebben beleefd. De kinderen krijgen allemaal twee blaadjes waarop ze een persoonlijk moment mogen tekenen. Ze mogen er ook een zin bij schrijven. Geef de tijdlijn een plekje op het prikbord of ergens anders in de klas.
Het klassenverhalenboek
Ieder kind schrijft één of meer verhalen over dit schooljaar. Maak er ook een tekening bij, of zoek een passende foto/ plaatje. Alle verhalen worden samengevoegd in een verhalenbundel van de groep, een boek vol herinneringen van alle klasgenoten.
Activiteiten voor de bovenbouw
Blik terug op het afgelopen jaar
Wat heb je met elkaar meegemaakt, wat waren de hoogtepunten? De dieptepunten? Wat herinner je je nog meer? Schrijf alles puntsgewijs op. Verwerk elk punt met elkaar in een tijdlijn/ feestslinger/ poster/ jaarboek. Elk kind werkt een punt uit, met foto’s of tekeningen en een verhaal.
Persoonlijke herinneringen
Schrijf een verhaal over het afgelopen jaar, wat heb je onthouden? Waar werd je blij van? Wat vond je moeilijk? Lees het verhaal voor aan de klas, vervolgens schrijven de kinderen ook een persoonlijk verhaal over het afgelopen jaar. Dit kan natuurlijk geïllustreerd worden met foto’s en tekeningen.
Speciaal voor groep 8: de gouden pen
Zorg voor elk kind voor een mooi schriftje of boekje met zijn of haar naam erop en zorg voor mooie gekleurde (gouden) pennen. Elk kind kan nu een persoonlijke herinnering in het boekje van een ander kind schrijven. Neem hier ruim de tijd voor en spreek met elkaar af wat de criteria zijn. Het moet natuurlijk positief geformuleerd worden en er netjes verzorgd uitzien.
Denk ook aan een uitspraak, een tekening of een passend gedicht, de tekst van een lied, een foto van een werkje dat je samen hebt gemaakt, een feest dat samen gevierd is. Geef wat voorbeelden zodat de kinderen ruim keuze hebben. Twijfelen ze? Help ze dan op weg.
Extra hulp?
Kun je wel wat extra begeleiding gebruiken? Heb je een pittige groep dit jaar? Dan is het extra belangrijk om het goed met elkaar te kunnen afsluiten. Voor de kinderen, maar ook voor jezelf! Neem contact op voor een afspraak, ik help je graag!